Czym jest dyskopatia?
„Chyba wypadł mi dysk”. „Wysunął mi się dysk”. „Wyskoczył mi dysk”. „Bolą mnie korzonki”. To potoczne sformułowania, których używają w gabinecie Pacjenci na pierwszej wizycie, zanim zostanie przeprowadzona diagnostyka w kierunku dyskopatii. Dyskopatia jak sama nazwa wskazuje to choroba dysku, czyli w nomenklaturze medycznej i anatomicznej rzecz ujmując - krążka międzykręgowego. Krążki międzykręgowe to struktury chrzęstne posiadające pierścień i jądro miażdżyste, których kluczową funkcją jest uelastycznienie kręgosłupa i amortyzacja w trakcie przenoszenia obciążeń. Z racji większej elastyczności dysków międzykręgowych względem kostnych struktur kręgowych, to właśnie one wraz z fizjologicznymi krzywiznami kręgosłupa pozwalają na przenoszenie obciążeń bez przeciążeń kręgosłupa i uszkodzenia struktur tkankowych. Dyskopatia jest więc chorobą krążka, która przejawia się występowaniem zmian zwyrodnieniowych w jego obrębie. Zmiany te mogą obejmować zmniejszenie uwodnienia dysku, co powoduje jego obniżenie i pogarsza możliwości amortyzacji, lub poważniejszych zmian gdzie dochodzi do protruzji lub retruzji krążka albo, w skrajanych przypadkach, jego sekwestracji – pęknięcia pierścienia włóknistego i oddzielenia jądra miażdżystego. Te zmiany nazywamy przepuklinami kręgosłupa. Występowanie przepukliny może wiązać się z jej uciskiem na worek oponowy lub kolizją z korzeniami nerwowymi.
Charakterystyka objawów dyskopatii
W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na to, że nie każda dyskopatia da objawy. Wykonując badania przesiewowe populacji powyżej 30 roku życia okazuje się, że ponad połowa badanych posiada drobne zmiany zwyrodnieniowe, u większości nie wywołujące objawów bólowych. Samo uwidocznienie dyskopatii jest więc jedynie sygnałem ku temu, żeby zadbać o codzienny tryb życia, który może być przyczyną jej występowania, a w następstwie pogłębiania prowadzić do pojawienia się nieprzyjemnych objawów. U części osób, szczególnie w przypadku zaawansowanej dyskopatii, objawy występują. We wczesnych stadiach jest to najczęściej miejscowy ból okolicy kręgosłupa. Zdecydowanie częściej szyjnego i lędźwiowego, rzadziej piersiowego. Ból pojawia się po dłuższym przebywaniu w pozycji siedzącej, na przykład za biurkiem czy kierownicą samochodu. Z czasem ból się nasila i występuje częściej. Najczęściej ból jest na tyle niewielki, że wiele osób go lekceważy, aż do momentu kiedy na podłożu toczących się zmian dojdzie do nagłego incydentu, na przykład podczas schylania czy dźwigania cięższych przedmiotów. Okazuje się, że to nie wina tego jednego „dźwignięcia” ale nakładających się przez długi czas przeciążeń, które osłabiając tkanki doprowadziły do ostrego problemu. Objawy jakie wówczas występują to nasilenie bólu, często rozchodzące się na okoliczne obszary – pośladek, biodro (w przypadku kręgosłupa lędźwiowego) lub barki (przy problemach z odcinkiem szyjnym kręgosłupa). W bardzo ostrych stanach Pacjent ma problem z wyprostowaniem się i trudności w poruszaniu. Do innych objawów dyskopatii należą bóle promieniujące lub rzutujące do odległych struktur (np. ból łydki przy problemach odcinka lędźwiowego), parestezje (mrowienie) czy drętwienie kończyn. Tego rodzaju objawy mogą wskazywać na ucisk na struktury nerwowe lub napięcia w obszarze powięzi i mięśni będące wtórnym następstwem zmian w kręgosłupie i nieprawidłowej mechaniki ruchu. W tym przypadku zdarza się, że objawy te nie mają nic wspólnego z problemami dyskowymi tylko doszło do przeciążenia mięśni i dysfunkcji powięzi niezależnie od zmian dyskopatycznych. Najbardziej zaawansowane objawy neurologiczne to osłabienie lub niedowłady mięśni i zanik odruchów rdzeniowych. To objawy, których zdecydowanie nie można lekceważyć i należy podjąć natychmiastowe leczenie.
Diagnostyka w przypadku dyskopatii
Diagnostyka dyskopatii jest stosunkowo prosta. Obserwacja objawów, dokładny wywiad, badanie przedmiotowe, wykorzystanie specjalistycznych testów diagnostycznych (na przykład test Lasequa w diagnostyce rwy kulszowej), dają pewien obraz zmian, który może sugerować występowanie dyskopatii i jest wystarczającą diagnozą do rozpoczęcia wczesnej rehabilitacji. Należy jednak uzupełnić tego rodzaju diagnostykę o badania obrazowe, które dokładnie określą poziom zaawansowania zmian. W obrazie rentgenowskim wyraźnie widać obniżone poziomy ułożenia kręgów co wskazuje na dyskopatię. Dokładniejszym badaniem jest rezonans magnetyczny, w którym z dużą dokładnością można obserwować zakres dyskopatii i ewentualny ucisk na struktury nerwowe.
Dyskopatia – metody leczenia
Leczenie dyskopatii obejmuje zarówno procedury gabinetowe, jak również zmianę nawyków u Pacjenta i ćwiczenia zgodnie z zaleceniami. Rehabilitacja gabinetowa oparta jest przede wszystkim na technikach mających za zadanie rozluźnienie mięśni i otaczających ich powięzi. Należy zwrócić uwagę na to, że praca nie dotyczy tylko miejsca występowania dyskopatii ale całej powierzchni grzbietu, ponieważ napięcia i przeciążenia przenoszą się na całe taśmy powięziowe. W przypadku objawów ze strony kończyn, terapia obejmie także ich obszary. Techniki wykorzystywane w terapii to rozluźnianie mięśniowo-powięziowe, masaż głęboki czy terapia punktów spustowych. W wielu miejscach jako uzupełnienie technik manualnych stosuje się zabiegi z zakresu fizykoterapii tj. laser, sollux, pole magnetyczne. Kolejnym ważnym elementem terapii są ćwiczenia indywidualne, które prowadzone są w taki sposób aby uzyskać pełną ruchomość kręgosłupa i kończyn i wzmocnić mięśnie, przede wszystkim te odpowiedzialne za stabilną postawę ciała. Pacjentom zaleca się także ćwiczenia domowe i umiarkowaną aktywność fizyczną. Niezwykle ważna w terapii jest zmiana codziennych nawyków. Odpowiednia pozycja podczas podnoszenia ciężarów czy siedzenia w pracy. W przypadku zaawansowanych zmian i nasilonych objawów neurologicznych, lekarz może zadecydować o podjęciu leczenia operacyjnego. Granica dyskopatii, w której zaleca się tego rodzaju leczenie to 8mm, jednak jest to kwestia indywidualna i przede wszystkim uwarunkowana występującymi objawami. Bez względu na to czy zaleca się leczenie operacyjne, rehabilitacja powinna być prowadzona. W przypadku leczenia operacyjnego zarówno przed jak i po zabiegu.
głosów: 0