Oddziaływanie zimna na tkanki
Zanim rozpoczniemy rozważanie na temat tego czy należy stosować chłodzenie, kiedy to robić i w jaki sposób, warto odpowiedzieć sobie na pytanie- jak zimno wpływa na tkanki. Intensywne schładzanie wywołuje bowiem nagłe zwężenie naczyń krwionośnych. W zależności od czasu i intensywności zimna dochodzi następnie do rozszerzenia naczyń krwionośnych i przekrwienia tkanek. Działanie bardzo intensywnego zimna (przykładanie kostek lodu) może zmniejszać dopływ krwi do obszaru urazu nawet na kilka godzin. Inaczej sprawa wygląda w przypadku stosowania umiarkowanego zimna w postaci nadmuchu ciekłym azotem lub dwutlenkiem węgla. Czas zwężenia naczyń jest wówczas zdecydowanie krótszy, a następujące po nim ich rozszerzenie pozwala na lepsze ukrwienie leczonej okolicy.
Stan zapalny – czy to źle, że powstaje?
Stan zapalny to reakcja organizmu na uraz lub działanie czynników chorobotwórczych. Podstawowe elementy stanu zapalnego to ocieplenie tkanek, zaczerwienienie, wysięk (opuchlizna) i krwiak (nie zawsze). To co chcemy stanowczo zaznaczyć to rola stanu zapalnego w procesie gojenia tkanek. Jest on koniecznym elementem inicjującym gojenie się uszkodzonych struktur. Bez procesu zapalnego trudno mówić o prawidłowo przebiegającym gojeniu. Jak wyżej wspomnieliśmy, zastosowanie lodu powoduje zmniejszenie przepływu krwi w obszarze urazu, a co za tym idzie spowolnienie lub uniemożliwienie rozwinięcia się fizjologicznego stanu zapalnego. W skutek tego dochodzi do opóźnionego gojenia tkanek. Inaczej sytuacja wygląda w stanach podostrych, lub przewlekłych, kiedy stan zapalny jest już rozwinięty i warto kontrolować jego przebieg oraz ograniczać ewentualne negatywne skutki przedłużającego się procesu zapalnego w tkankach. W takim wypadku stosowanie krioterapii w gabinecie fizjoterapii, często połączone z innymi zabiegami i ćwiczeniami, jest jak najbardziej wskazane i korzystne. Także w sytuacji kiedy występuje zbyt masywny proces zapalny, utrudniający gojenie tkanek (np. po zabiegach operacyjnych) lub organizm nie radzi sobie z kontrolą stanu zapalnego (choroby tarczycy) stosowanie chłodzenia, nawet w fazie ostrej, jest wskazane.
Zasada RICE, a zasada POLICE
Większość terapeutów doskonale zna zasadę RICE (PRICE), która na studiach traktowana jest jako podstawowa metoda działania w przebiegu ostrych urazów tkanek. Zasada ta pierwszy raz opisana została w 1978 roku w książce „The Sports Medicine Book” przez dr Gabe Mirkin. RICE oznacza tutaj Rest (odpoczynek), Ice (lód), Compress (ucisk), Elevation (uniesienie). W praktyce stosowanie się do tej zasady polega na unieruchomieniu kończyny opatrunkiem uciskowym, uniesieniu jej ponad poziom serca oraz przyłożeniu zimnego kompresu lub woreczków z lodem. Bardziej nowoczesny sposób postępowania opisywany jako POLICE to z kolei skrót od Protect (ochrona), Optimal Loading (optymalne obciążenie), Ice (lód), Compress (ucisk), Elevation (uniesienie). W myśl tej zasady eliminujemy odpoczynek na rzecz optymalnego obciążenia. Wciąż pozostaje zastosowanie lodu, w fazie ostrej spowalniającego proces gojenia, jednak wprowadzony zostaje optymalny ruch – najlepszy czynnik stymulujący naprawę tkanek. Kiedy z pewnością warto stosować protokoły RICE/ POLICE? W przypadku masywnego stanu zapalnego spowodowanego zabiegiem operacyjnym lub rozległym urazem, a także w sytuacji kiedy istnieje podejrzenie złamania kości (do momentu zaopatrzenia w SOR).
Optymalny sposób działania – zasada MEAT
Jako optymalny sposób działania, szczególnie w przypadku lekkich urazów, wskazuje się postępowanie według zasady MEAT gdzie poszczególne litery oznaczają odpowiednio: Movement (ruch), Exercise (kontrolowane ćwiczenia), Analgesics (środki przeciwbólowe – nie mylić z przeciwzapalnymi), Treatment (leczenie/ terapia). Taki sposób postępowania oparty jest na wczesnym wprowadzeniu ruchu i ćwiczeń fizycznych pod okiem terapeuty oraz korzystania z usług fizjoterapeuty w celu szybszego powrotu do pełnej sprawności.
Na koniec cytując twórce zasady RICE, który w 2014 roku powiedział, że „Trenerzy korzystali z protokołu „RICE” przez dziesiątki lat. Okazuje się jednak, że lód oraz całkowity odpoczynek mogą opóźniać proces leczenia, zamiast pomagać”. Proponujemy więc korzystanie z krioterapii tylko w uzasadnionych przypadkach (opisanych powyżej) lub pod okiem fizjoterapeuty, a także zachęcamy do ruchu już we wczesnych fazach pourazowych.
Bibliografia:
- Bleakley CM et al.: The use of ice in the treatment of acute soft-tissue injury: a systematic review of randomized controlled trials. Am J Sport Med. 2004; 32:251–261.
- Tseng, Ching-Yu et al.: Topical Cooling (Icing) Delays Recovery From Eccentric ExerciseInduced Muscle Damage J of Str & Cond Res 2013; 27; 1354-1361
- C.M. Barkley et al.: Cooling an acute muscle injury: can basic scientific theory translate into the clinical setting? Br J Sports Med 2012;46: 296-298
- Khoshnevis S et al.: Cold-induced vasoconstriction may persist long after cooling ends: an evaluation of multiple cryotherapy units. Knee Surg Sports Traumatol Arthrosc. 2015 Sep;23(9):2475-83
- Hubbard TJ et al.: Does Cryotherapy Hasten Return to Participation? A Systematic Literature Review. J Athl Train. 2004 Jan-Mar; 39(1): 88–94.
- Bleakley CM et al.: Cryotherapy and inflammation: evidence beyond the cardinal signs. Physical Therapy Reviews Vol 15, Num 6, Dec 201, 430-435(6).
- Takagi R, et al.: Influence of Icing on Muscle Regeneration After Crush Injury to Skeletal Muscles in Rats. J of App Phys. February 1, 2011 vol. 110 no. 2 382-388
głosów: 0